‘Nghèo rớt mồng tơi’ là gì? Ai cũng nghĩ đó là tên một loại rau, nhưng khi tra từ điển mới bất ngờ

Trong cuộc sống thường ngày, nhiều người thường dùng câu “nghèo rớt mồng tơi” để chỉ những người đang trong hoàn cảnh khó khăn, túng bấn tiền bạc. Về sau, câu nói được đọc chệch theo nhiều cách khác nhau, chẳng hạn như: “Nghèo sập giàn mồng tơi”, “Nghèo rớt cái hột mồng tơi”, “Nghèo không còn cái hột mồng tơi để mà rớt”,…

Nhưng tại sao khi nói đến nghèo, người ta lại nhắc đến từ “tơi”? Có phải chữ “tơi” khiến mọi người liên tưởng đến tả tơi, nên nó được dùng để chỉ người nghèo. Và “mồng tơi” có phải là một loại rau mà chúng ta thường dùng để tạo ra các món ăn ngon như canh cua mồng tơi, mồng tơi xào…

Nhiều người cho rằng từ “mồng tơi” trong câu “nghèo rớt mồng tơi” là chỉ một loại rau.

Tuy nhiên, sự thật “mồng tơi” trong câu “nghèo rớt mồng tơi” không phải là tên của một loại rau mà là tên của một bộ phận trong chiếc áo tơi (một loại áo khoác hờ để tránh mưa được ghép từ nhiều lớp lá). Trong cuốn Từ điển thành ngữ, tục ngữ Việt Nam của Viện Ngôn ngữ học giải thích: Mồng tơi (mùng tơi) là phần trên của áo tơi dùng để che mưa nắng. Vật dụng này thường được nhiều người nông dân từ thời xưa dùng để che nắng, che mưa khi đi ra đồng làm ruộng.

Tuy nhiên, mồng tơi ở đây là chỉ một bộ phận trên chiếc áo tơi.

Mồng tơi thường được kết dày bằng các dọc lá tốt nên khi tơi rách thì mồng tơi vẫn còn nguyên. Áo tơi mà rớt mồng tơi là rách nát hoàn toàn, không thể che mưa nắng được nữa. Người mà dùng loại áo tơi này hẳn là rất nghèo, có hoàn cảnh khó khăn. Mặc áo vá một mảnh vải thôi cũng đã thấy nghèo khó rồi, huống gì là rách đến tận mồng tơi.

Cũng có ý kiến cho rằng, câu “nghèo rớt mồng tơi” là đọc chệch của “nghèo rớt vành tơi”. Vành tơi chính là một bộ phận của áo tơi.

Người xưa biết rõ bộ phận mồng tơi trên chiếc áo tơi, tuy nhiên ngày nay, áo tơi hầu như không còn.

Qua câu “nghèo rớt mồng tơi”, chúng ta lại càng thấy được sự phong phú và giàu đẹp của Tiếng Việt. Nhiều từ có cách phát âm giống nhau nhưng nghĩa của nó lại không hề liên quan với nhau. Đó chính là từ đồng âm khác nghĩa.